* του Στέφανου Μάνου
Απέναντι σε αυτήν την επιδημία ανευθυνότητας θα φανταζόμουν ότι η κυβέρνηση θα αισθανόταν την ανάγκη να εξηγήσει γιατί πρέπει να πληρώνουμε, να νουθετήσει και τελικώς να τιμωρήσει εκείνους που δεν πληρώνουν. Αλλά η υπουργός Εργασίας αναλίσκεται στο να κατασκευάζει νόμους που διευκολύνουν τη μη πληρωμή των τραπεζών, ο υπουργός Δικαιοσύνης ανακαλύπτει κοινωνικούς λόγους που εξηγούν τις παρανομίες και ο υπουργός Υποδομών κλπ. αρμοδιοτήτων περιορίζεται σε ηθικοπλαστικές νουθεσίες.
Ο κ. Στρατής Λουπάτατζης, της επιτροπής αγώνα εναντίον των διοδίων, ζητάει να καταργηθούν οι συμβάσεις που έχουν υπογραφεί και έχουν τη λογική της προπληρωμής. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο βουλευτής της Ν.Δ. κ. Κυριάκος Μητσοτάκης έγραφε στην «Καθημερινή» της Κυριακής: «Οι συμβάσεις παραχώρησης για την κατασκευή των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων συμπεριλαμβάνουν μια παγκόσμια πρωτοτυπία: οι πολίτες πληρώνουν ήδη αυξημένα διόδια πριν ολοκληρωθεί η κατασκευή του νέου αυτοκινητοδρόμου». Μα καλά, όταν έχτιζε το σπίτι του ο κ. Μητσοτάκης δεν πλήρωνε για την κατασκευή του πριν ολοκληρωθεί το σπίτι; Για το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος άρχισαν να πληρώνουν οι πολίτες το τέλος αναχώρησης επιβατών το 1992, εννέα χρόνια πριν αρχίσει η λειτουργία του. Η πληρωμή διοδίων πριν από την ολοκλήρωση του έργου δεν αποτελεί διεθνή πρωτοτυπία, αλλά σωστή επιλογή, επειδή διευκολύνει τη χρηματοδότηση και συνεπώς την πραγματοποίηση μεγάλων έργων. Στη σημερινή Ελλάδα του Μνημονίου και της αποκοπής από τις αγορές, η πληρωμή διοδίων από την ημέρα υπογραφής της σύμβασης είναι ίσως ο μόνος τρόπος για να γίνει κάποιο μεγάλο έργο.
Οι συμβάσεις παραχώρησης, που υποστηρίζω ότι πρέπει οπωσδήποτε να τηρηθούν, μπορούσαν να είναι καλύτερες. Πρέπει όμως, καλές ή κακές, να τηρηθούν, διότι οι επόμενες θα είναι χειρότερες (λόγω επιτοκίου) και διότι η αναθεώρησή τους θα αυξήσει το κόστος των έργων και θα πλήξει βάναυσα τη συναλλακτική αξιοπιστία της Ελλάδας. Μπορεί το υπουργείο Υποδομών να μην το συνειδητοποιεί, αλλά το κυριότερο εργαλείο προσέλκυσης επενδύσεων στο σημερινό κλίμα είναι οι επενδύσεις με παραχώρηση. Το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι να δώσουμε την εντύπωση ότι σπεύδουμε να αλλάξουμε συμβάσεις (κυρωμένες μάλιστα με νόμο) στην πρώτη διαμαρτυρία κάθε κ. Στρατή Λουπάτατζη και των ομοίων του.
Η επιδημία «δεν πληρώνω» έχει προσβάλει και το Δημόσιο. Και αυτό δεν πληρώνει: τα φαρμακεία, τα νοσοκομεία, τους εργολάβους, τους προμηθευτές, τις επιχειρήσεις, τους εξαγωγείς και πολλούς άλλους. Και αυτή η κρατική συμπεριφορά ισοδυναμεί με δολιοφθορά σε βάρος της Ελλάδας. Πρώτον, εδραιώνει την πεποίθηση ότι η Ελλάδα έχει ήδη κάνει στάση πληρωμών με συνέπεια να καθιστά δυσχερέστερη τη χρηματοδότησή της. Δεύτερον, επιβεβαιώνει την εντύπωση ότι τα ελλείμματα είναι πολύ μεγαλύτερα από τα ομολογούμενα. Τρίτον, προσθέτει ένα ακόμη στοιχείο αβεβαιότητας που στρεβλώνει την αγορά και διώχνει τις επενδύσεις.
Έχω γράψει και ξαναγράψει για τα μεγάλα περιθώρια κέρδους που απολαμβάνουν οι φαρμακοποιοί. Όπως όμως μου έλεγε πριν από λίγες μέρες ένας φαρμακοποιός που διακινεί ακριβά φάρμακα των 2.000 ευρώ, ο Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου (ΟΠΑΔ) καθυστερεί τις πληρωμές από τον περασμένο Μάιο. Ο μικρός φαρμακοποιός χρηματοδοτεί δηλαδή τα ελλείμματα του κράτους! Αυτή η κατάσταση δεν πρέπει να συνεχιστεί.
Αν συνεχιστεί η τακτική του «δεν πληρώνω» από το Δημόσιο, δεν θα εκπλαγώ αν οι ξένοι (Γερμανοί, Γάλλοι κ.ά.) που χρηματοδοτούν το πακέτο διάσωσης αρχίσουν να παρακρατούν ποσά για να εξοφληθούν οι επιχειρήσεις τους που περιμένουν επί μήνες στην ουρά πότε θα δεήσει το Δημόσιο να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις του.
* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», την 8η Φεβρουαρίου 2011. Θα το βρείτε εδώ.
Το κεντρικό σκίτσο είναι παρμένο από τον «Σκιτσόκοσμο» του Περικλή από την Κόρινθο, 16 ετών. Το βρήκα εδώ.
Δεν πληρώνω: Πού διαφωνώ με το Στέφανο Μάνο
ΑπάντησηΔιαγραφή* του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Τελείως απροσδόκητα ο φίλος Στέφανος Μάνος ξιφούλκησε υπέρ των κατασκευαστών εργολάβων δημοσίων έργων, από τις στήλες της «Καθημερινής», για το ζήτημα της άρνησης πληρωμής διοδίων. Στις απόψεις του για την παραβατικότητα του σχετικού κινήματος και για τις γενικότερες αρνητικές συνέπειες που δυνατόν να προκληθούν έχει βέβαια απόλυτα δίκιο. Τα κίνημα της λεγόμενης «ανυπακοής» αν επεκταθεί αναπόφευκτα οδηγεί στην παραπέρα ισχυροποίηση των ήδη οικονομικά ισχυρών της κοινωνίας. Το «δεν πληρώνω» οδηγεί αναπόφευκτα στην παραπέρα ανατίναξη των οικονομικών του κράτους. Με κατάληξη την αδυναμία πολλών φορέων να λειτουργήσουν σαν επιχειρήσεις δημοσίου συμφέροντος. Είτε κάποιες θα κλείσουν –θα βροντοφωνάξει το ίδιο το κράτος «δεν πληρώνω»- είτε θα περάσουν σε χέρια ιδιωτών. Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι μακροπρόθεσμα αρνητική, αλλά αν αυτά γίνουν άξαφνα και δίχως προετοιμασία θα προκαλέσουν έκρηξη της ανεργίας και υψηλότατες τιμές διοδίων και εισιτηρίων.
Δεν είναι κατανοητή όμως η υποστήριξη σε διόδια για έργα που δεν έχουν ακόμη γίνει η που ΘΑ πραγματοποιηθούν σε άλλες περιοχές της χώρας. Το επιχείρημα πως προπληρώνεις και τον εργολάβο για την κατασκευή του σπιτιού σου, είναι μάλλον χτύπημα κάτω από την ζώνη. Στο σπίτι σου πληρώνεις με βάση την πορεία της ανέγερσης της οικοδομής, για τα υλικά που αγοράζονται και με βάση τις εργασίες που πραγματοποιούνται. Ουδέποτε πάντως δεν πληρώνεις εσύ για το σπίτι που θα ανεγείρει κάποιος γνωστός (η και άγνωστος) σου, σε άλλη περιοχή της πόλης. Η αναφορά επίσης στο περίφημο «Σπατόσημο» (τέλος για τη ανέγερση μελλοντικά του αεροδρομίου) είναι μάλλον ατυχής. Διότι τα χρήματα εκείνα τα εισέπραττε το κράτος. Βασικά, για απαλλοτριώσεις. Και για ενδεχόμενη μελλοντική συμμετοχή στο έργο. Δεν πήγαιναν στο ταμείο της Γερμανικής κατασκευαστικής εταιρίας.
Όσο για το ενδεχόμενο να γίνουν ακριβότερες οι συμβάσεις που ξανά θα συνομολογηθούν με νέους εργολάβους, αν ανατραπούν οι όροι των υπαρχόντων, έχω πολύ σοβαρές επιφυλάξεις. Δανειζόμενες με την τρέχουσα σύμβαση οι εταιρίες με υψηλά επιτόκια θα πραγματοποιήσουν έργα με ζημία; Δεν γνωρίζω οι εργολάβοι να χάνουν χρήματα ποτέ από δημόσια έργα που ολοκληρώνουν. Υπάρχει και το γνωστό στους πάντες σύστημα των «αναθεωρήσεων» των κοστολογίων.
Τα δημόσια έργα κατά παράδοση γίνονται με δύο τρόπους. Είτε από το δημόσιο (μέσω συνήθως εργολαβιών) και το κόστος καλύπτεται στη συνέχεια από τα διόδια. Είτε με το σύστημα ΒΟΤ (Build, Operate, Transfer) από ιδιώτες που, εκμεταλλευόμενοι για ένα διάστημα στη συνέχεια τις εισπράξεις, καλύπτουν το κόστος κατασκευής (όπως λχ. η Αττική Οδός, που ήταν πράγματι έμπνευση του Στ, Μάνου). Χρηματοδότηση από το ξεκίνημα του ιδιώτη κατασκευαστή από μελλοντικούς χρήστες, κάτω από την νομοθετική επιβολή της σχετικής υποχρέωσης από πάνω (από το αυταρχικό κράτος), φαντάζει ανορθόδοξη. Κι αρκετά βάναυση.
Αν οι εργολάβοι δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους η την αναγκαία τραπεζική χρηματοδότηση, απλά δεν αναλαμβάνουν την δουλειά. Αν επρόκειτο οι μελλοντικοί κατ’ εκτίμηση καταναλωτές να προπλήρωναν τις υπηρεσίες μιας μέλλουσας να στηθεί επιχείρησης, θα μπορούσαμε όλοι να γίνουμε επιχειρηματίες. Η μήπως κάνω λάθος;
Κι’ ένα πνευματικό γύμνασμα: Τι θα γίνει με τα διόδια που έχουν ήδη πληρωθεί –και με τα σχετικά οικονομικά δικαιώματα των αυτοκινητιστών- στην περίπτωση που, για οποιονδήποτε λόγο (πτώχευση κάποιας εταιρίας, άρνηση δανειοδότησης από Τράπεζες κλπ), διαλυθούν οι κοινοπραξίες η ματαιωθούν τα έργα; Θα μείνουν τα χρήματα στα ταμεία των εταιριών; Ή μήπως θα περάσουν στα θυλάκια του κράτους; Και με ποιο ακριβώς δικαίωμα;
Η απάντηση του Ανδριανόπουλου είναι από το προσωπικό του site, www.andrianopoulos.gr
Ο Μάνος υποσχέθηκε ότι σύντομα θα δευτερολογήσει! Αναμένουμε..