Φάρμακα & Φαρμακοποιοί, συνέχεια απειροστή..

* του Στέφανου Μάνου

Η αρθρογραφία μου στην «Καθημερινή» για τον τρόπο διαμόρφωσης της τιμής των φαρμάκων προκάλεσε τον εκνευρισμό πολλών φαρμακοποιών. Έστειλαν επιστολές στην «Καθημερινή» (οι δύο τελευταίες δημοσιεύτηκαν το Σάββατο) και απευθείας στη Δράση. Προσπάθησα να απαντήσω στις περισσότερες ακόμη και σε εκείνες που διακρίνονταν για την ασυναρτησία τους ή περιείχαν ψευδή στοιχεία. Μερικοί φαρμακοποιοί έγραψαν ότι δεν δικαιούμαι να γράφω για τα φάρμακα επειδή δεν είμαι φαρμακοποιός, άλλοι επειδή είμαι άσχετος. Κατανοώ τον εκνευρισμό των φαρμακοποιών. Η εφαρμογή όσων προτείνω θα περιορίσει τα εισοδήματά τους σε σημείο που μερικά φαρμακεία θα πάψουν να είναι βιώσιμες επιχειρήσεις. Δυστυχώς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να πληρώνουμε ως κοινωνία για τη διατήρηση υπεράριθμων υπηρεσιών (φαρμακεία) ή υπεράριθμου προσωπικού (υπάλληλοι Δημοσίου και ΔΕΚΟ). Αν δεν κατανοήσουμε αυτή την αλήθεια, θα χρεοκοπήσουμε.

Ενώ λοιπόν κατανοώ τον εκνευρισμό των φαρμακοποιών, δεν κατανοώ την εκκωφαντική σιωπή των Ταμείων που πληρώνουν τα ακριβά φάρμακα και του υπουργείου Οικονομικών που πληρώνει τα ελλείμματα των Ταμείων που δεν έχουν λεφτά να πληρώσουν για τα φάρμακα. Γιατί τόση αδιαφορία για τις τιμές των φαρμάκων; Επειδή σε τελική ανάλυση τα πληρώνουν οι φορολογούμενοι;

Θα επαναλάβω την επιχειρηματολογία μου, εμπλουτισμένη με πρόσθετα στοιχεία. Το 1973 ιδρύθηκε στην Αυστρία το Αυστριακό Ινστιτούτο Υγείας (ƒsterreichisches Bundesinstitut f­r Gesundheitswesen - ƒBIG) υπό την αιγίδα του οποίου λειτουργεί το Δίκτυο PPRI (Pharmaceutical Pricing and Reimbursement Information). Στο Δίκτυο PPRI μετέχουν όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. με τα αρμόδια υπουργεία και συναφείς οργανισμούς. Το PPRI συγκεντρώνει στοιχεία από όλες τις χώρες έτσι ώστε να διευκολύνονται οι αρχές της καθεμιάς στη διαμόρφωση της πολιτικής τους. Θα συνιστούσα στους φαρμακοποιούς να μελετήσουν τι πράγματι ισχύει σε κάθε χώρα, προκειμένου να βελτιώσουν την επιχειρηματολογία τους. Το ίδιο θα πρότεινα να κάνουν οι διοικήσεις των Ταμείων και τα αρμόδια υπουργεία Υγείας και Οικονομικών.

Το αποτέλεσμα της ελληνικής μεθόδου διαμόρφωσης της λιανικής τιμής των φαρμάκων φαίνεται στον πίνακα της ανά κάτοικο δαπάνης για φάρμακα που παρουσίασε το ƒBIG το 2009.

Η Ελλάδα αναφέρεται πρώτη με 564 ευρώ ανά κάτοικο και ακολουθείται από τη Γαλλία με 490 ευρώ. Παρακάτω βρίσκεται η Γερμανία με 450 ευρώ και μετά η Αυστρία με 416 ευρώ. Η Σουηδία, που χρησιμοποίησα ως παράδειγμα στην αρθρογραφία μου, είναι χαμηλότερα με 372 ευρώ και η Δανία ακόμα χαμηλότερα με 250 ευρώ. Ο μέσος όρος για τις 27 χώρες της Ε.Ε. είναι 328 ευρώ. Σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε., στην Ελλάδα, η φαρμακευτική δαπάνη ανά κάτοικο είναι κατά 72% υψηλότερη!

Πώς εξηγείται η τεράστια αυτή διαφορά; Πάντως όχι από τις χονδρικές τιμές των φαρμάκων, μια και αυτές ορίζονται από το κράτος στο ύψος των φθηνότερων χονδρικών στην Ε.Ε. Η μόνη εξήγηση είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ χονδρικής και λιανικής τιμής (το περιθώριο του φαρμακοποιού δηλαδή) και η υπερσυνταγογράφηση που υποθάλπεται από τα μεγάλα περιθώρια για τα ακριβά φάρμακα.

Αρκετοί από τους εκνευρισμένους φαρμακοποιούς αμφισβήτησαν τους αριθμούς και τα ποσοστά που παρέθεσα στην αρθρογραφία μου. Αντλησα τα στοιχεία από το επίσημο Δελτίο Τιμών για τα φάρμακα που ισχύει από 1/1/2011. Το Δελτίο Τιμών ορίζει τις τιμές για 12.584 φάρμακα. Παρακάτω παραθέτω ένα δείγμα.

Το περιθώριο του φαρμακοποιού για το Luveris είναι 42,42 ευρώ, ενώ για το Lapozan 191,59 ευρώ. Στη Σουηδία, όπως έγραψα, το ποσοστιαίο περιθώριο του φαρμακοποιού μικραίνει, καθώς η τιμή του φαρμάκου μεγαλώνει, αλλά δεν επιτρέπεται να ξεπεράσει μια οροφή 15,50 ευρώ. Δηλαδή από μια τιμή και πάνω το ανώτατο επιτρεπόμενο περιθώριο είναι 15,50 ευρώ. Σύμφωνα με το ελληνικό επίσημο Δελτίο Τιμών υπάρχουν 1.856 φάρμακα με περιθώριο μεγαλύτερο από 15,50 ευρώ. Οι τιμές όλων αυτών των φαρμάκων θα μειώνονταν αν εφαρμοζόταν το σουηδικό σύστημα διαμόρφωσης της λιανικής τιμής των φαρμάκων τόσο όσο χρειάζεται για να παραμείνει περιθώριο 15,50 ευρώ.

Πολλοί φαρμακοποιοί θεώρησαν ότι λέγοντας «η Σουηδία είναι διαφορετική» είχαν ένα ισχυρό επιχείρημα. Τόσο ισχυρό ώστε να παραβλέψουν όλα τα άλλα επιχειρήματα. Στη Γερμανία για ένα φάρμακο όπως το Lapozan, το περιθώριο του φαρμακοποιού ορίζεται σε 3% επί της χονδρικής τιμής συν 8,10 ευρώ. Η λιανική τιμή του Lapozan στη Γερμανία θα διαμορφωνόταν σε 609,12 ευρώ αντί των 787,05 ευρώ στην Ελλάδα. Στην Αυστρία, για το ίδιο φάρμακο, το περιθώριο του φαρμακοποιού ορίζεται σε 3,9% της χονδρικής τιμής, και το Lapozan θα πουλιόταν 605,74 ευρώ αντί των 787,05 ευρώ στην Ελλάδα. Στην ιστοσελίδα του ƒBIG υπάρχουν στοιχεία για το πώς διαμορφώνονται οι τιμές σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Σε ένα έχουν απόλυτα δίκιο οι φαρμακοποιοί: κανένα σύστημα δεν μπορεί να σταθεί αν τα Ταμεία δεν εξοφλούν τις υποχρεώσεις τους προς τα φαρμακεία μέσα σε προθεσμία που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να ξεπερνά το δεκαπενθήμερο.

Η φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα είναι εξωφρενικά υψηλή εξαιτίας του τρόπου διαμόρφωσης των λιανικών τιμών και των κινήτρων υπερσυνταγογράφησης που τα μεγάλα περιθώρια διαμορφώνουν. Προτεραιότητα πρέπει να είναι για την κυβέρνηση η άμεση αλλαγή του τρόπου διαμόρφωσης των λιανικών τιμών. Από την αλλαγή αυτή θα εξοικονομηθεί ποσό τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου ευρώ ετησίως. Είναι γεγονός ότι κατά το ποσό αυτό θα μειωθούν τα εισοδήματα των φαρμακοποιών. Για τον λόγο αυτό, χωρίς να ματαιωθεί η εξυγίανση του συστήματος, είναι παράλληλα ανάγκη να αναζητηθεί η μέθοδος που θα απαλύνει τις επιπτώσεις.

Υστερόγραφο: Διάβασα ότι ο υπουργός κ. Λοβέρδος δήλωσε ότι απελευθερώνει το επάγγελμα του φαρμακοποιού διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα των φαρμακείων. Είναι φανερό ότι οι προτεραιότητες του κ. Λοβέρδου διαφέρουν από τις δικές μου. Η δική μου προτεραιότητα είναι να περιοριστεί η κρατική δαπάνη για φάρμακα και κατ’ ακολουθίαν η επιβάρυνση των φορολογουμένων. Αναγνωρίζω ότι έτσι θα θιγεί η βιωσιμότητα ορισμένων φαρμακείων. Η στάση του κ. Λοβέρδου είναι σε αντιστοιχία με τη στάση άλλων υπουργών που δεν ακουμπούσαν τα ευγενή ασφαλιστικά Ταμεία με τη θεωρία ότι είναι βιώσιμα. Είναι βιώσιμα επειδή η πολιτεία θέσπισε φόρους υπέρ τρίτων που τα καθιστούν βιώσιμα επιβαρύνοντας όμως το σύνολο των φορολογουμένων. Το Ταμείο Νομικών είναι βιώσιμο επειδή στις συναλλαγές επιβαρύνονται οι πολίτες για χάρη του Ταμείου, το Ταμείο της ΔΕΗ είναι βιώσιμο επειδή επιχορηγείται από τους φορολογούμενους με 700 εκατ. ευρώ ετησίως, κ.ο.κ. Τα φαρμακεία είναι βιώσιμα επειδή επιβαρύνονται υπερμέτρως οι τιμές των φαρμάκων. Όλες αυτές οι επιβαρύνσεις αυξάνουν το κόστος των αγαθών και μειώνουν την ανταγωνιστικότητα. Αντί μιας ανούσιας εξεταστικής για το οικονομικό παρελθόν προτείνω στον κ. Παπανδρέου να συστήσει εξεταστική επιτροπή για τους φόρους και τις επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων (όπου τρίτοι είναι οι διάφοροι προνομιούχοι της ελληνικής κοινωνίας). Η ανάδειξη της νοσηρής πραγματικότητας θα διευκολύνει την κυβέρνηση να λάβει μέτρα που θα τη φέρουν, για πρώτη φορά, μπροστά από το Μνημόνιο.

* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», την 30η Ιανουαρίου 2011. Διαβάστε το εδώ.